Zastanawiasz się, jak zaplanować wycieczkę w Góry Świętokrzyskie, by zobaczyć wszystko, co najlepsze, nie tracąc przy tym głowy? Spokojnie! Przygotowałem dla Ciebie pięć sprawdzonych pomysłów na jednodniowe wyprawy po województwie świętokrzyskim, które pozwolą poznać jego najciekawsze zakątki — zarówno na pieszo, jak i samochodem. Góry Świętokrzyskie to idealne miejsce na aktywny, ale przyjemny dzień pełen historii, przyrody i lokalnych legend.
5 pomysłów na jednodniowe wycieczki w Góry Świętokrzyskie
1. Świętokrzyski Park Narodowy z wejściem na Łysicę i Święty Krzyż
To klasyka gatunku! Wyrusz ze Świętej Katarzyny i przemierz szlaki Świętokrzyskiego Parku Narodowego, który chroni unikalne lasy i rzadkie gatunki roślin, takie jak pierwiosnek wyniosły czy miodunka ćma. Wędrując ok. 12 km (4–5 godzin), zdobędziesz Łysicę – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich (612 m n.p.m.).
Po drodze odwiedź duchowe serce regionu – klasztor na Świętym Krzyżu, miejsce pielgrzymek od ponad tysiąca lat, gdzie przechowywane są relikwie Drzewa Krzyża Świętego. To połączenie przyrody i historii, które zapadnie Ci w pamięć. Nie przegap także unikatowych Gołoborzy – ogromnych rumowisk skalnych, które powstały wskutek zlodowaceń i mają ponad 10 tysięcy lat!
2. Zamek w Chęcinach, Jaskinia Raj i Tokarnia – średniowiecze, podziemne cuda i skarby kultury
Zacznij od zwiedzania majestatycznego zamku w Chęcinach – warowni z XIII wieku, która przetrwała najazdy i liczne wojny. Z wieży roztacza się panorama na całe Góry Świętokrzyskie, a sama twierdza była miejscem więzienia dla polskich królewskich rycerzy.
Następnie rusz do Jaskini Raj – jednej z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych jaskiń w Polsce, z imponującą kolekcją stalaktytów, stalagmitów i heliktorytów. To podziemna perła regionu, udostępniona zwiedzającym od 1963 roku.
Na zakończenie dnia odwiedź Tokarnię, gdzie w Muzeum Wsi Kieleckiej zobaczysz tradycyjne chałupy, warsztaty garncarskie i kowalskie oraz poznasz życie świętokrzyskiej wsi sprzed 100 lat. Idealne zakończenie podróży pełnej historii i kultury.
3. Rezerwat Kadzielnia i zwiedzanie Kielc – ekspresowy spacer z historią i kulturą
Masz tylko 2–3 godziny? Kadzielnia w Kielcach to doskonały wybór! Ten dawny kamieniołom wapienia z ponad 20 jaskiniami (w tym trzema udostępnionymi turystycznie) i efektowną sceną amfiteatralną to jeden z najbardziej rozpoznawalnych punktów geoturystycznych w regionie.
To miejsce świetnie łączy naturę z wydarzeniami kulturalnymi – odbywają się tu koncerty, festiwale i pokazy światło–dźwięk. Po zwiedzaniu warto pospacerować po centrum Kielc, odwiedzając m.in. Pałac Biskupów Krakowskich, ulicę Sienkiewicza, katedrę i rynek z klimatycznymi kawiarniami.
4. Samochodowa wycieczka: Dąb Bartek, Samsonów i Kamieniołom Zachełmie – przyroda i historia
Jeśli wolisz spokojniejsze tempo i wygodę samochodu, ten plan jest dla Ciebie. Odwiedź Dąb Bartek – jeden z najstarszych dębów w Polsce, mający około 700–800 lat. Według legendy odpoczywał pod nim król Jan III Sobieski, a sam dąb jest symbolem siły i długowieczności Świętokrzyskiego.
W Samsonowie koniecznie zobacz zabytkowy piec hutniczy z XIX wieku – pozostałość po dawnej hucie, która była sercem miejscowego przemysłu metalurgicznego.
Na koniec odwiedź Zachełmie (gmina Zagnańsk), gdzie w kamieniołomie odkryto ślady tetrapodów sprzed 395 mln lat – to jedno z najstarszych świadectw życia czworonogów na lądzie na świecie! Miejsce jest chronione jako Rezerwat Przyrody Kamieniołom Zachełmie, z tablicami edukacyjnymi i widokiem na unikalne warstwy geologiczne.
5. Sandomierz – spacer po perle Małopolski i nadwiślańskie widoki
Sandomierz to jedno z najstarszych i najpiękniejszych miast w Polsce, nazywane często „Małym Krakowem”. Spacer po Rynku, renesansowy Ratusz, brama Opatowska i Zamek Królewski to tylko początek atrakcji.
Zejdź do Podziemnej Trasy Turystycznej, przejdź przez wąwóz Królowej Jadwigi, a na koniec usiądź nad Wisłą z widokiem na panoramę doliny. To miasto oferuje wyjątkowe połączenie historii, malowniczych krajobrazów i klimatu dawnych czasów.
Najciekawsze miejsca w Górach Świętokrzyskich
- Łysica (612 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, symbol regionu, z którego według legend czarownice odlatywały na Łysą Górę.
- Święty Krzyż – klasztor benedyktynów z XI wieku, najstarsze sanktuarium w Polsce, z relikwiami Drzewa Krzyża Świętego i gołoborzami.
- Gołoborza – skalne rumowiska, które powstały ponad 10 tys. lat temu, unikalne w skali Europy, wpisane w legendy regionu.
- Zamek w Chęcinach – gotycka twierdza z panoramą gór, miejsce więzienia królewskich rycerzy i skarbca koronnego w czasie potopu szwedzkiego.
- Jaskinia Raj – jaskinia krasowa z ponad 200 formacjami naciekowymi, szczątkami mamuta i prehistorycznymi znaleziskami.
- Tokarnia (Muzeum Wsi Kieleckiej) – skansen z ponad 30 zabytkowymi budynkami, autentycznym kościołem i kuźnią, gdzie można zobaczyć życie wsi z XIX wieku.
- Kadzielnia w Kielcach – rezerwat geologiczny, dawny kamieniołom wapienia, dziś miejsce koncertów, wspinaczki i zwiedzania jaskiń.
- Dąb Bartek – symbol siły natury, uznany za pomnik przyrody już w 1952 roku, dziś jedno z najczęściej fotografowanych drzew w Polsce.
- Samsonów – osada hutnicza z XIX-wiecznym piecem, świadectwo przemysłowej historii regionu i pałacem z parkiem.
- Kamieniołom Zachełmie (Zagnańsk) – miejsce odkrycia najstarszych na świecie tropów tetrapodów, unikalna lokalizacja dla miłośników geologii i paleontologii.
- Sandomierz – miasto z historią sięgającą X wieku, podziemną trasą turystyczną, zamkiem i słynną Bramą Opatowską
Wycieczka w Góry Świętokrzyskie – o czym warto pamiętać?
- Pamiętaj o wygodnym obuwiu — Góry Świętokrzyskie, choć nie są wysokie, potrafią solidnie przetestować Twoje stopy, zwłaszcza na kamienistych i wilgotnych odcinkach szlaków. Zabierz ze sobą wodę i coś do przegryzienia, bo ani widoki, ani Twoje nogi nie będą działać dobrze na pusty żołądek.
- Sprawdź prognozę pogody – pogoda w tym regionie potrafi się zmieniać dynamicznie, szczególnie w partiach leśnych i wyższych wzniesieniach. Letnia burza czy mgła na Łysej Górze może skutecznie pokrzyżować plany.
- Warto też mieć mapę papierową lub aplikację turystyczną (np. mapa-turystyczna.pl czy https://swietokrzyskie.szlaki.pttk.pl/), aby nie zgubić się na mniej uczęszczanych szlakach — choć dla niektórych to też forma przygody.
- Podsumowując: Planowanie wycieczki po województwie świętokrzyskim może być łatwe, przyjemne i inspirujące. Region ten łączy w sobie dziką przyrodę, bogatą historię, lokalne legendy i przyjazną infrastrukturę turystyczną. Niezależnie od tego, czy szukasz rodzinnego wypadu, pieszej wędrówki, kulturowej podróży czy samochodowego objazdu — Góry Świętokrzyskie mają coś dla każdego.